Event – generatiegeschillen en samenwerken

Elke generatie heeft haar eigen ideeën over succes, samenwerken en innovatie. Hoe profiteer je van de verschillen en reduceer je mogelijke spanningen tussen verschillende generaties? Wij zien in onze praktijk de ‘worst cases‘; teams en familiebedrijven waar de bom gebarsten is. We zijn nieuwsgierig naar manieren waarop je het samenwerken tussen verschillende generaties beter kunt faciliteren.

Daarover gaan we graag het gesprek aan met professionals uit verschillende expertises in ons netwerk. Noem het een  uitgesteld jubileum-kennis-feestje. In de Grote Kerk van Monnickendam op donderdagmiddag 16 september 14.00 – 16.30 plus borrel met als thema’s generatieproof samenwerken (millennials versus boomers) én het familiebedrijf.

Coronaproof samenkomen

De kerk kan 2000 mensen huisvesten, dus afstand houden is geen enkel probleem, maar mocht eind augustus blijken dat het niet verantwoord is, dan vinden we manier om er online iets moois van te maken.

Programma

– welkom

– twee inhoudelijke inleidingen (plenair) door twee professionals, conflictdynamiek deskundigen op dit gebied. Barbara Hoogeboom (Bert Hellinger Instituut) en Katalien Bollen (Deloitte, KU Leuven).

– ronde tafels rondom stellingen over generatieconflicten, opvolgingsproblemen in het familiebedrijf en diversiteit & inclusie op de werkvloer.

– een afsluitende korte ‘roast’ door millennials David Hoek en Wisse Roelofs (Nyenrode alumni, start up business development managers).

Nu al enthousiast?

Meld je gelijk aan.

Over onze experts
Dr. Katalien Bollen, is senior expert en team lead van het Family Business Dynamics-Governance (FBD-G)-team (Deloitte Legal Lawyers). Binnen FBD-G begeleidt Katalien families en familiebedrijven met als doel te komen tot duurzame verstandhouding en familiale harmonie. Ze doet dit aan de hand van het faciliteren van complexe gesprekken tussen generaties en/of het faciliteren van workshops al dan niet binnen het kader van een Family Academy of een FamilieCharter.

Ze ondersteunt en begeleidt vermogende families bij vragen omtrent familie (Bv.: Hoe maken we moeilijke onderwerpen bespreekbaar? Hoe lossen we conflicten op?), het familiebedrijf (familievermogen) (Bv.: Is het voor familieleden mogelijk om binnen het familiebedrijf te werken? Indien ja, onder welke omstandigheden?) en investeringsvermogen (Bv.: In welke domeinen willen we investeren?).

Katalien promoveerde op het onderwerp bemiddeling (KU Leuven), en was professor aan de universiteit van Maastricht. Katalien is gastdocent aan de KU Leuven (Faculteit Psychologie en Faculteit Rechten) waar ze verscheidene doctoraten begeleidt rondom conflict management, onderhandelen, leiderschap en overdracht binnen familiebedrijven alsook thema’s gerelateerd aan het familiaal vermogenSrecht. Katalien is bemiddelaar en heeft ervaring als trainer in groepen, teams en familiedynamieken.

Video introductie dr. Katalien Bollen

Barbara Hoogenboom is mede-eigenaar, directeur en systemisch facilitator bij het Bert Hellinger Instituut Nederland. Studeerde bedrijfskunde, werkte ruim tien jaar bij financiële organisaties in managementfuncties in binnen- en buitenland. Daarna werkte ze 11 jaar als register mediator in zakelijke en familieconflicten tot 2015, waarna het systemische werk haar volledig in dienst nam. Ze is constant nieuwsgierig naar wat de goede (systemische) redenen zijn dat de dingen zijn zoals ze zijn. Uitzoomen naar grotere systemen en dynamieken daarin maakt deel uit van haar natuurlijke manier van zijn en doen. Altijd bereid om moedig én kwetsbaar te zijn. Niet bang voor de harde realiteit én in dienst van mildheid en dankbaarheid. Verspreidt graag systemisch werk als een gezond virus (…) door middel van trainingen, workshops, opstellingen en coaching. Gehuwd, moeder van drie kinderen, woonachtig op Texel.

Video introductie Barbara Hoogenboom

mediation familiebedrijf

Wanneer ook de rechter mediation aanraadt

Recentelijk stonden twee zwagers voor de rechter. Zij hadden al jarenlang samen een bedrijf dat vloeren legt en dat zij (zonder verdere rechtsvorm) als zzp’ers runden. De ene zwager deed vooral de administratie. Van de andere zwager, die meer het uitvoerende werk deed, verleende diens schoonzoon ook regelmatig uitvoerende hulp.

Bij de uitvoering van een opdracht ging iets ernstig fout, en de ene zwager eiste een schadevergoeding van circa twee ton van de ander en diens schoonzoon. Bovendien, nu puntje bij paaltje kwam, bleek in de afgelopen jaren de schoonzoon ook een aantal valse facturen te hebben ingediend. Die had de ene zwager altijd in goed vertrouwen uitbetaald – maar nu bleek hij opgelicht.

De rechter kwam enerzijds tot de conclusie dat de vordering onjuist was onderbouwd – eiser was niet de baas van de andere twee, dus dit was geen foutief uitgevoerde opdracht door een werknemer, maar dit was een gedeeld bedrijfsrisico – en anderzijds dat het geschil, onder andere gezien de familieverhoudingen, nou typisch geschikt was om in mediation op te lossen. Altijd mooi wanneer niet alleen ‘wij van wc eend’ maar ook andere conflictprofessionals ons metier aanbevelen.

Eén van de partijen weigerde echter mediation, waarvan vrijwilligheid voorop staat. De rechter kon vervolgens niet anders dan de vordering op formeel juridische gronden afwijzen.

De casus geeft weer aan hoe belangrijk familieverhoudingen zijn; de emotionele lading die deze verhoudingen met zich mee brengen zorgen voor snel oplopende spanningen als het mis gaat. Dan gaan de hakken in het zand en laat men niet meer over zich heen lopen. Op de schaal van Friedrich Glasl schiet de escalatie van het conflict onmiddellijk naar de hoogste regionen.

Uit recent onderzoek kwam al de aanbeveling dat – met name bij familiebedrijven – een familiestatuut een zeer nuttig instrument kan zijn. Dat statuut wordt vooraf opgesteld en regelmatig tegen het licht gehouden en partijen leggen daarin afspraken vast over een heel scala aan onderwerpen, zoals doelstellingen, management, bedrijfsopvolging, maar ook over de behandeling van onverhoopte conflicten. Als die afspraken vooraf zijn gemaakt is het veel makkelijker om die ook daadwerkelijk na te leven als het zover komt.

Een mediationclausule is in ieder geval een goed element in zo’n statuut; mocht het in mediation niet lukken dan kan men altijd nog naar de rechter. Maar, zoals de rechter in deze casus ook aangaf, mediation zal in vele gevallen helpen om de (te) hoog opgelopen gemoederen te bedaren, zodat een voor alle partijen acceptabele oplossing kan worden bereikt.

Lees meer over mediation en het familiebedrijf in dit artikel van Roderic van Voorst tot Voorst uit het Mediation Magazine.

mediation bij faillissement

Faillissement of mediation?

Het gaat slecht met het bedrijf en wat nu – zakelijke mediation of faillissement?

Het zijn op dit moment bepaald geen makkelijke tijden voor ondernemers. Sommige sectoren zijn nog meer de dupe dan andere: de horeca, de reisbranche en culturele ondernemers. Het is zonder meer voor veel ondernemers een uitermate stressvolle tijd. Meerdere onderzoeken tonen aan dat de verwachting is dat het aantal faillissementen sterk zal stijgen. Niet alleen in Nederland, maar in de hele wereld. Zakelijk mediator en voormalig bankier Roderic van Voorst tot Voorst maakte in zijn carrière de afgelopen veertig jaar de nodige economische crises mee. Hij deelt in dit artikel enkele observaties, en zijn visie op de (meer)waarde van gestructureerd overleg voordat het doek van een onderneming definitief valt

De start

Als de schulden zich opstapelen, betalingen niet meer kunnen worden gedaan bij gebrek aan liquide middelen en er geen toekomstperspectief is, kunnen crediteuren, of de ondernemer zelf, een faillissement aanvragen. De rechter besluit dan daartoe, stelt een curator en een rechter-commissaris aan en het doek valt voor de onderneming. Alles wordt geliquideerd. De crediteuren krijgen in de meeste gevallen weinig tot niets van hun vordering betaald. Fiscus, werknemers, leveranciers met eigendomsvoorbehoud en de bank met een hypothecaire lening hebben allemaal een preferente status. Ook de curator krijgt met voorrang zijn salaris uit de boedel betaald.

Als de onderneming in een BV is ondergebracht gaat de BV failliet. In het geval van een zzp’er betreft het vaak een persoonlijk faillissement. Dan gaan ook alle persoonlijke bezittingen onder de hamer. Een ergere nachtmerrie is nauwelijks voorstelbaar, zeker als ook nog eens een huwelijkse gemeenschap van goederen in het faillissement valt.

De rechtbanken bereiden zich op de nieuwe golf faillissementsaanvragen voor, getuige een recent artikel op Rechtspraak.nl:

Het alternatief: crediteurenakkoord

Bij de huidige forse tegenwind kan het goed zijn om met alle betrokken partijen tijdig een zakelijk mediationtraject te starten, om een dergelijk definitief faillissement te voorkomen. Onder vakkundige begeleiding komen de verschillende belangen helder op tafel. Bij voorbeeld:

– de ondernemer heeft het nu weliswaar heel moeilijk door de Corona-maatregelen, maar moet over een jaar of wat weer kunnen opbloeien;
– hij of zij wil op basis van bewezen kwaliteiten door kunnen gaan met deze onderneming;
– de crediteuren zijn bij een faillissement vrijwel zeker het grootste deel van hun vordering kwijt;
– alle partijen verliezen een goede relatie;
– crediteuren willen ook liever een gezonde toekomst voor hun eigen zaak en hebben daar mogelijk wel wat voor over.

In goed overleg zijn er in dit soort situaties veel mogelijkheden om te komen tot een crediteurenakkoord. De partijen komen dan tot overeenstemming over een voor ieder acceptabele vorm van “water bij de wijn”, zonder dat definitief een einde komt aan wat in oorsprong een goede relatie was en in potentie ook weer kan zijn.

Loyaliteit in coronatijd

In deze coronatijd zien we ook wel initiatieven in deze richting – verhuurders die bijvoorbeeld de huur opschorten, totdat de huurder weer omzet maken kan. Geen van beiden is gebaat bij een definitief einde van de zaak, want ook dan komt er geen huur binnen (en nieuwe huurders zijn er voorlopig niet te vinden). Ook in een breder verband dan 1-op-1 zijn afspraken te maken. Eerlijk duurt het langst: crediteuren zullen het waarderen als de ondernemer in zwaar weer tijdig inzet op constructief overleg vanuit de intentie om de kleerscheuren voor alle betrokkenen zo klein mogelijk te houden. Een mediator kan dat gesprek op onpartijdige, efficiënte wijze begeleiden met oog voor relatie, gezamenlijke en individuele belangen.

Soms onvermijdelijk

Laten we helder zijn: een faillissement is niet altijd te voorkomen – en soms is een faillissement ook de enige optie, zeker als duidelijk is dat er echt niets meer te redden valt. De ondernemer (die met niets blijft zitten, behalve dan met de schulden die in het faillissement nog niet zijn voldaan) is dan in ieder geval verlost van de stress van het opruimen, want dat doet de curator voor hem. Die resterende schulden vallen weg als de BV verder niets meer kan of doet. Of, in het geval van een persoonlijk faillissement, pas als dat door middel van schuldsanering wordt geregeld. Kortom, een scenario dat het waard is om zoveel mogelijk te voorkomen.

Eens doorpraten?

Geïnteresseerd in een nader gesprek hierover? Bel gerust met Mediation Amsterdam. Bij ons vindt u door de wol geverfde mediators. Met ervaring als ondernemer en in de financiële wereld begrijpen ze snel waar u mee zit en helpen u bij het vinden van gedegen oplossingen.

arbeidsmediation

Loslaten en excuses

In de aanloop naar een arbeids- of zakelijk conflict zijn er vaak dingen gezegd, gedaan of juist niet gezegd of gedaan die – tenminste in de ogen van één van de betrokkenen – een excuus noodzakelijk maken. Soms wordt een spijtbetuiging zelfs als harde eis gesteld. Zonder sorry kan er niet over andere onderwerpen gesproken worden. En dat is een lastige. Want als sorry-zeggen móet, is het dan ook een écht gemeend excuus? Wat doe je als iemand jou wel hoort en ziet maar toch niet vindt dat hij of zij ergens schuldig aan is?

Pijn
Als je al langere tijd aangedaan bent door een incident of arbeidsconflict – of een beetje van allebei – dan sta je (vaak) op en ga je naar bed met pijn. Fysieke pijn, van gespannen spieren, migraine of mentale pijn, van afwijzing, ergens niet meer bij horen, en soms schaamte dat je thuis zit.
Terugkijkend denk je dat dat thuiszitten misschien wel te voorkomen was geweest. Het had niet zover hoeven komen. Dat besef is een pijnlijk gegeven. De tijd draai je niet terug. En in de maanden die er sindsdien verstreken zijn, is de onderlinge relatie vaak nog verder onder druk komen staan.

Via via
Als de communicatie dan ook nog via tussenpersonen gaat verlopen, is het wederzijdse begrip vaak ver te zoeken. Soms lijkt het logisch dat de communicatie via derden gaat lopen, bijv. een privacyproof-verslag van de bedrijfsarts of formele uitwisseling van een visie op reïntegratieverplichtingen door betrokken juristen/HR. En toch is het gevolg vaak verharding en verdere verwijdering. Niet voor niets luidt het gezegde: Uit het oog, uit het hart.

Overleven
Een logisch gevolg van conflict en spanning is dat je brein in stand ‘overleven in crisis’ gaat. Daarin worden keuzes en situaties, onder invloed van stresshormonen steeds zwart/witter.
In mediation zoeken we naar ruimte. Ruimte voor twee verhalen, en meer grijstinten. Naar écht luisteren. Dat kan heel veel opleveren, zo blijkt bijv. uit deze TedX talk over communicatie door professor William Ury van Harvard University.

Oké, er wordt geluisterd, en dan?
De mediation start met twee verhalen. Het kan zijn dat jullie het vervolgens eens worden over de gang van zaken in het verleden. Soms blijft het ook bij twee visies over hoe jullie tegen over elkaar zijn komen te staan.

En dan is de grote vraag, hoe komen jullie uit de impasse?

Wat is er nodig én mogelijk om weer vooruit te gaan?

Een eerste mediation-sessie gaat vaak over pijn, boosheid en teleurstelling. Maar na die eerste verkenning groeit vaak de wens om weer in beweging te komen. Om daadwerkelijk te gaan praten over oplossingen.
Dan kan zo’n oorspronkelijke eis van éxcuus de voortgang in de weg zitten.
Als mediator zullen we niemand dwingen om afstand te nemen van iets dat wezenlijk belangrijk wás.
Tegelijkertijd durven we wel – soms in een één op één moment – te vragen wat er voor straks wezenlijk belangrijk ís.

Aandacht helpt loslaten

Vaak blijkt dan dat het feit dat er in een rustige situatie aandacht is geweest voor het verhaal van pijn, schaamte, frustratie en verlies genoeg is om dat wat was los te laten. Het is gezien, en daarmee niet langer ontkend. Daardoor kan weer concreet gesproken worden over de toekomst. De spierpijn en kaakkramp verdwijnen en er gaat er weer energie stromen.

Dat kantelpunt – in de veilige ruimte en de aandacht in een mediationtraject – gunnen wij iedereen in conflict.

Herkenbaar?
Zit jij al een tijdje vast in een professionele relatie die niet meer werkt? Is er sprake van ziekte of dreigend verzuim of gewoon heel veel spanning door dreigend conflict? Zoek jij naar oprechte excuses?

Kom in actie voordat er meer stuk is dan je lief is. Daar kunnen wij je op verschillende manieren bij ondersteunen.  Neem gerust contact met ons op of lees hier eerst meer over onze diensten.

• Conflictcoaching
• Dialoogbegeleiding
• Arbeidsmediation

Mkb onderzoek Mediation Amsterdam

Ondernemers regelen het liever zelf

Doe ‘t zelf

Heeft u wel eens gedonder met het personeel? een ontevreden klant die niet wil betalen? spanningen rond het bedrijfsbelang met uw zakelijke partners?

In plaats van ons in te schakelen bij een zakelijk conflict kunt u dat natuurlijk ook gewoon zelf oplossen. En meestal lukt u dat. Als MKB-ondernemer had ik zelf (in de jaren voordat ik mediator werd) nog nooit van zakelijke mediation gehoord. Ik had niet kunnen bedenken dat een zakelijk mediator iets voor mij zou kunnen betekenen. U waarschijnlijk ook niet. Hoe ik dat weet? Daar hebben we onderzoek naar gedaan; ik vertel er straks meer over.

Eigen ervaring

Als kind van ondernemers en na 25 jaar zelf ondernemen heb ik geleerd om problemen op te lossen. Zeker als het om klanten gaat is dat natuurlijk altijd de beste optie.

Ik ben wel eens op mijn strepen gaan staan bij een onterechte klacht van een klant. Dat bleek niet handig: we kregen gelijk maar de klant bleef daarna uiteraard weg. De volgende keer zei ik: ik begrijp dat jullie een probleem hebben. Hoe kunnen we jullie hierin tegemoetkomen? Zo’n aanpak kost misschien wat op de korte termijn, maar daartegenover staat het behoud van een dankbare klant.

Had ik als ondernemer een werknemer die niet meer functioneerde, dan belde ik onze vaste advocaat, gespecialiseerd in arbeidsrecht. Die had ook een voortvarende aanpak.

In een enkel geval – conflict met een aannemer of de Gemeente – kwam het in mijn bedrijf tot procederen. Dat was niet echt leuk: dure grap, langdurig, negatieve energie en zelfs nadat we hadden ‘gewonnen’ bleven we achter met de brokstukken. Herkenbaar? En dan te weten dat ik zelf ook nog advocaat ben geweest… in die rol vond ik procederen prachtig. Ik had geen idee hoe vervelend procederen eigenlijk voor mijn cliënten was.

Onbekend maakt onbemind

Inmiddels werk ik alweer jaren als gespecialiseerd zakelijk- en arbeidsmediator bij Mediation Amsterdam. Als zakelijk mediation-kantoor, dat graag maatschappelijk betrokken onderneemt, kregen we de kans om twee masterstudenten onderzoek te laten doen naar de reputatie en het gebruik van mediation bij het MKB[1].

En inderdaad, wat u en ik eigenlijk al wisten: we kwamen erachter dat MKB-ondernemers echte doe-het-zelf’ers zijn… ook in conflictsituaties. En toch is juist daar mogelijk nog winst te behalen. Letterlijk en figuurlijk. Maar uit ons onderzoek bleek dat u nog geen of weinig ervaring heeft met zakelijke mediation.

Winst te behalen

Wat kan mediation opleveren bij een zakelijk conflict? Het is heel simpel: goed, goedkoop en snel!

Om te beginnen heeft u dik kans dat u er beter uit komt. Als zakelijke mediators hebben wij een slagingspercentage rond de 80 procent. Oplossingen die in mediation worden bereikt zijn vaak meer dan een compromis. Er ontstaat ruimte om te bespreken waar het jullie nou eigenlijk echt om gaat. En ook al is iemand nog zo pissig, de interactie met een neutrale mediator zorgt ervoor dat het gesprek weer een constructieve wending neemt. We noemen onszelf ook wel meerzijdig partijdig. Omdat we ons voor alle partijen even hard inzetten. Ook bij hoog geëscaleerde conflicten is het niet ongewoon dat in 1 of 2 bijeenkomsten de ruzie alweer omgebogen wordt naar samen oplossen.

Bovendien is zakelijke mediation een informeel traject. U kunt direct kunt starten en binnen een week of zes is de zaak vaak afgerond. Daarna bent u er weer helemaal klaar mee, vaak met behoud van de relatie. Mocht de oplossing niet of niet volledig zijn gevonden, dan weet u in elk geval relatief snel waar u aan toe bent. Omdat het hele mediation traject onder geheimhouding plaats vindt, kunt u reputatie-schade voorkomen, zelfs als de mediation niet leidt tot een oplossing.

Wat ook fijn is: u hoeft de zaak niet uit handen te geven. U weet zelf toch altijd het beste wat er aan de hand is. U hoeft geen dossier over te dragen aan een advocaat, rechter, arbiter of deskundige. Als mediators zijn we uiteraard wel ter zake kundig als het gaat om conflictbeheersing. We zijn dan ook register-mediators, erkend door de Rechtbank Amsterdam.

Persoonlijk betrokken

Hopelijk heeft u net als de meeste MKB-ondernemers weinig echte conflicten. En bent u prima in staat om uw eigen zaken af te handelen. Mocht er toch iets helemaal vastlopen; gedonder met het personeel, met een klant, intern over een zakelijke beslissing of wat dan ook… weet dan dat zakelijke mediation in feite ‘the next best thing’ is; als zelf oplossen niet meer lukt. U zult daarbij nog steeds persoonlijk betrokken blijven en zelf uw beste oplossing kunnen bepalen.

[1] Pim Holtes VU, Msc. Beleid, Communicatie en Organisatie, Masterthesis: De reputatie van mediation in het Midden- en Klein Bedrijf.

[2] Michelle Visser, VU Master Mediation: Zakelijke mediation: van conflict naar kans

Dit artikel is een ingekorte versie van de publicatie in Tijdschrift voor Conflicthantering, Oktober 2019 – nr. 5

zakelijke mediation in beeld

Zakelijke mediation: van conflict naar kans

Onderzoek naar gebruik en imago van zakelijke mediation binnen Amsterdams MKB

Inleiding

Afgelopen maanden heb ik voor mijn stage bij Mediation Amsterdam onderzoek gedaan naar mogelijke oorzaken van het beperkte gebruik van zakelijke mediation bij Amsterdamse bedrijven. Het is een bekend gegeven dat zakelijke mediation nog niet veelvuldig ingezet wordt.[1] Dit onderzoek beoogt een inzicht te geven in het beperkte gebruik van zakelijke mediation bij bedrijven.

Methode/aanpak

Aanleiding voor dit onderzoek gaf het onderzoeksrapport (ZAM/ACB Onderzoek) dat is uitgevoerd door de Vereniging Zakelijke Mediation (ZAM) en door de Stichting ADR Centrum voor het Bedrijfsleven (ACB). In dat onderzoek werd de vraag gesteld: ‘wat zijn op basis van de praktijkervaringen van de drie doelgroepen de behoeften aan en de mogelijkheden voor zakelijke mediation in Nederland’.[2] De doelgroepen die in het onderzoek zijn gedefinieerd zijn de advocatuur, het bedrijfsleven en de rechterlijke macht. In dit onderzoek worden louter de interviews van het bedrijfsleven uit het ZAM/ACB Onderzoek gebruikt, omdat deze resultaten immers kunnen worden vergeleken met die van dit onderzoek. Een van de resterende vragen uit het ZAM/ACB Onderzoek was de vraag wat de voornaamste reden is waarom bedrijven geen gebruik maken van zakelijke mediation.[3] Deze vraag is met dit empirisch kwalitatief onderzoek opgepakt door bij veertien bedrijven in Amsterdam face-to-face en telefonisch interviews af te nemen om inzicht te krijgen in het beperkte gebruik van zakelijke mediation. Hoewel een onderscheid valt te maken tussen arbeids- en zakelijke mediation, blijkt net zoals uit het ZAM/ACB Onderzoek dat arbeidsconflicten door bedrijven onder zakelijke conflicten worden geschaard.[4] Bij de interpretatie van de uitkomsten dient hiermee rekening te worden gehouden. In de interviews zijn tien vragen gesteld. Het eerste deel ging over de wijze hoe bedrijven omgaan met conflicten. Het tweede deel ging over de beeldvorming van mediation. Vanwege het beperkte aantal respondenten kunnen geen algemene conclusies worden getrokken over de vraag waarom bedrijven beperkt gebruik maken van zakelijke mediation. Desalniettemin is uit dit onderzoek een beeld hierover ontstaan. Daarbij komt dat zakelijke mediation bij deze bedrijven bekender is geworden, waardoor dit onderzoek bijdraagt aan de bekendwording ervan.

Overeenkomstige resultaten

In de interviews zijn enkele overeenkomsten zichtbaar. Zo is hieruit gebleken dat ieder bedrijf bekend is met het bestaan van mediation, waarbij alle respondenten de alternatieve manier van conflictoplossing en de onafhankelijkheid en de onpartijdigheid van de bemiddelaar benoemen. Op een enkele respondent na, wordt bij het woord ‘mediation’ echter niet gedacht aan zakelijke mediation, alleen echtscheidings- en arbeidsmediation wordt genoemd. Dit past bij de gedachte dat arbeidsmediation onder zakelijke mediation wordt verstaan. Een andere overeenkomst kan worden gevonden doordat bij de meeste bedrijven mediation niet als mogelijke oplossing wordt beschouwd ten tijde van het conflict. Dit heeft verschillende redenen. Zo staat bij enkele respondenten de onbekendheid van zakelijke mediation het gebruik ervan in de weg. Een andere reden is dat bij respondenten de angst heerst dat de mediator partijdig of niet voldoende objectief is. Bij één respondent bestaat de angst dat mediation strategisch wordt ingezet door de andere partij. Een andere reden waarom bedrijven niet kiezen voor zakelijke mediation is dat zij menen dat geen sprake is van escalatie van het conflict, waardoor zij het conflict in eigen hand willen houden. Pas bij gebrek aan financiële of juridische expertise wordt een advocaat ingeschakeld. Als andere hobbels op de weg naar mediation noemt ruim een derde van de respondenten de tijd en de kosten die met mediation gepaard gaan. In de literatuur wordt dit juist als een voordeel van mediation benadrukt, in het bijzonder ten opzichte van een rechterlijke procedure.[5]

Afwijkende resultaten

Slechts enkele respondenten gaven een antwoord dat niet reeds was gegeven door een andere respondent. Zo noemde één respondent dat een belemmering om te kiezen voor zakelijke mediation is dat mediators onvoldoende acquisitie plegen. Dit beperkte deze respondent om mediation überhaupt te overwegen. Daarbij spelen de emoties uit het conflict een rol om een advocaat in te schakelen, wiens nummer direct beschikbaar is. Een ander afwijkend resultaat was dat slechts een respondent ervaring had met zakelijke mediation en daardoor per conflict kan zoeken naar de geijkte manier van conflictbeheersing.

In vergelijking met het ZAM/ACB Onderzoek

Wanneer de resultaten uit dit onderzoek worden vergeleken met de resultaten uit het ZAM/ACB Onderzoek dan worden enkele overeenkomsten en verschillen zichtbaar. Een overeenkomst is dat de bedrijven uit dit onderzoek pas een mediator kiezen wanneer het conflict is geëscaleerd. Uit het ZAM/ACB Onderzoek komt ook naar voren dat mediation nog zin heeft bij een sterke escalatie van het conflict.[6] Deze resultaten komen echter niet overeen met de heersende opvatting in de literatuur, waarin wordt gesteld dat mediation geschikter is indien het conflict nog niet sterk is geëscaleerd. Hier wordt ook benadrukt dat de doorgaans lagere kosten van mediation een voordeel van mediation zijn. Zowel in het ZAM/ACB Onderzoek als in dit onderzoek wordt dit echter niet als voordeel benoemd door de bedrijven.[7]     In vergelijking met het ZAM/ACB Onderzoek zijn ook enkele nieuwe bevindingen naar voren gekomen. Zo beschouwen enkele bedrijven ten tijde van hun conflict mediation niet als optie, omdat zij menen dat mediation niet geschikt is bij hun type conflict, doordat het conflict als puur juridisch of als puur financieel wordt beschouwd. Dit is niet uit ZAM/ACB Onderzoek naar voren gekomen. Een vernieuwend resultaat uit dit onderzoek is dat mediation door enkele bedrijven als een zwaar en als een uiterst middel wordt gezien. Zij willen hierdoor het conflict liever zelf oplossen.

Conclusie:

Hoewel bedrijven ook een aantal mogelijke voordelen van mediation konden benoemen was ik vooral benieuwd naar de belemmeringen die maken dat het potentieel van zakelijke mediation nog niet volledig benut wordt. Zo beschouwd bestaan verschillende oorzaken bij bedrijven om niet te kiezen voor zakelijke mediation ten tijde van hun conflict. De meest in het oog springende oorzaken zijn dat zakelijke mediation niet bekend is, dat bedrijven hun conflict liever in eigen handen houden, dat mediation als een zwaar en uiterst middel wordt beschouwd en dat de kosten en de tijd die gemoeid zijn met mediation het gebruik ervan in de weg staan. Daarentegen wordt in de literatuur mediation minder geschikt bevonden bij een sterke escalatie van het conflict. Een mogelijke verklaring voor dit verschil is dat de respondenten de tijd en de moeite juist afzetten ten opzichte van niets doen c.q. het conflict in eigen handen houden, waardoor mediation hoe dan ook tot meer tijd en kosten leidt. Een andere mogelijke verklaring is dat wellicht onvoldoende in ogenschouw wordt genomen dat ondernemers hun eigen boontjes willen doppen en willen doorpakken, dan te kiezen voor iemand die hen helpt om hun conflict op te lossen.

Wellicht dat de bestaande oorzaken kunnen worden weggenomen en dat mediation de zakelijke markt daardoor gaat veroveren. Hierbij blijft het van belang dat mediators en de Mediation verenigen de kernwaarden en voordelen van mediation benadrukken, juist bij degenen die geen of verkeerde weet hebben van mediation. Dit kan heel goed door in gesprek te gaan met bedrijven en zo acquisitie te plegen. Kortom: ‘spread the word’!

Michelle Visser, masterstudente Vrije Universiteit en stagiaire bij Mediation Amsterdam februari – juni 2019

[1] M. Schonewille, ‘Business mediation onderzocht’, Tijdschrift Conflicthantering, 2014/ 2, p. 9; A.R.J. Croiset van Uchelen, ‘De hype van mediation gerelativeerd’ Ondernemingsrecht 2016/3, p. 1.

[2]  M. Simon Thomas, M. de Kort – de Wolde, E. Schutte, M. Schonewille, ZAM/ACB Onderzoek naar Kansen en Belemmeringen Zakelijke Mediation 2018, p. 19

[3] M. Simon Thomas, M. de Kort – de Wolde, E. Schutte, M. Schonewille, ZAM/ACB Onderzoek naar Kansen en Belemmeringen Zakelijke Mediation 2018, p. 37.

[4] M. Simon Thomas, M. de Kort – de Wolde, E. Schutte, M. Schonewille, ZAM/ACB Onderzoek naar Kansen en Belemmeringen Zakelijke Mediation 2018, p. 33.

[5] J. Eijsbouts & M. Schonewille, ‘zakelijke mediation’, In: A. Brenninkmeijer e.a. (red.), Handboek Mediation, 2013, p. 456.

[6] M. Simon Thomas, M. de Kort – de Wolde, E. Schutte, M. Schonewille, ZAM/ACB Onderzoek naar Kansen en Belemmeringen Zakelijke Mediation 2018, p. 37.

[7] M. Simon Thomas, M. de Kort – de Wolde, E. Schutte, M. Schonewille, ZAM/ACB Onderzoek naar Kansen en Belemmeringen Zakelijke Mediation 2018, p. 35.

Mediatorschap Roderic

De zakelijkheid van mediation

Eind 2018 heeft Roderic van Voorst tot Voorst zich bij ons kantoor aangesloten. Na 32 jaar als bankier gooide hij een aantal jaar geleden het roer om en werd mediator. In dit artikel maakt hij zichtbaar wat de potentiële meerwaarde is van zakelijke mediation, ook in het internationale bedrijfsleven en binnen financiële instellingen.

Roderic: Sinds november 2018 ben ik verbonden aan Mediation Amsterdam. Dat is een stimulerende high energy environment, vooral door de drijvende kracht van Tabitha en Eline, beiden door de wol geverfde mediators. Meerdere mensen hebben mij in de afgelopen maanden, sommigen verbaasd (en een enkeling zelfs wat meewarig?), gevraagd waarom ik mediator ben geworden, en of “de zaken al lopen”. Die meewarigheid kan uiteraard een eigen perceptie zijn, ingegeven door mijn eigen onzekerheid met betrekking tot de in de toekomst te behalen successen. Ik kon mij echter toch niet aan de indruk onttrekken dat vooral oud-bankiers vinden dat je, na een zo lange carrière van 32 jaar in de financiële wereld, eigenlijk eerder een commissariaat ambieert, of met een paar vriendjes een private equity firm opricht, ofwel financieel adviseur wordt als partner in een gerespecteerde AEX-gerelateerde boutique.

Mediation klinkt wat zweverig, het zit in de sector “ruzies” en zeker niet in de sector van de miljoenenbedrijven, waar krachtdadig optreden en doortastend besluiten nemen noodzakelijke elementen zijn voor groei of minstens het behoud van een sterke marktpositie van de onderneming. Geen soft “gedoe”, maar aanpakken.

Eigen ervaringen
Ik heb de consequenties van krachtdadig optreden van nabij meegemaakt in 2007, toen ABN AMRO werd opgesplitst door een consortium van drie banken, op hol geslagen nadat TCI (als 1%-aandeelhouder) hiervoor in een aandeelhoudersvergadering de deur had geopend. Twee van deze drie banken hebben dit avontuur, mede overigens ook onder invloed van de crisis in 2008, niet of nauwelijks overleefd: Fortis Bank ging geheel ten onder en werd zelf opgesplitst tussen BNP en het eigen Nederlandse kantorennet (dat, samengevoegd met het Nederlandse bedrijf van ABN AMRO, door de Nederlandse Staat moest worden gered en nu alsnog ABN AMRO heet); Royal Bank of Scotland werd aan het infuus van de Engelse overheid gelegd, toen die deze bank moest redden door bijna 90% van de aandelen over te nemen; RBS lijdt nu een treurig bestaan aan de zijlijn. Banco Santander was de enige die er redelijk uit sprong: zij kochten ABN AMRO-dochters Banco Real in Brazilië en Banca Antonveneta in Italië, waarvan later bleek dat zij deze laatste bank vooraf al hadden doorverkocht voor een hoger bedrag dan de koopprijs. Zo kan doortastende besluiten nemen dus ook uitpakken.

Ik heb in mijn lange bankiersbestaan, onder andere als relatiebeheerder en als hoofd Oost-Europa voor Syndicated Loans bij ABN AMRO vele besluiten genomen, vele handtekeningen gezet onder miljoenenkredieten, gecompliceerde financieringsstructuren opgezet, de halve wereld over gereisd en daar een bescheiden verzameling KLM-huisjes aan overgehouden. Ik ken het internationale bedrijfsleven van zeer nabij, welke krachten spelen voor het succes van een onderneming. Veel van die kwaliteiten zie ik terug in de kerncapaciteiten van een mediator: goed luisteren, emoties respecteren en waarderen, opties onderzoeken, het uitonderhandelen van de verschillende oplossingsmogelijkheden.

Wat mediation inderdaad wel in zich heeft, anders dan in mijn bankiersbestaan, is dat het wordt ingezet bij conflict, of op zijn minst bij dreigende onenigheid.

Toegevoegde waarde van de ervaren business mediator
De toegevoegde waarde van mediation is dat de angel uit een dergelijk (potentieel) conflict of onenigheid wordt gehaald door een open en eerlijk communicatieproces tot stand te brengen.
Bij mediation in de zakelijke markt komt daar bovendien bij dat de mediator affiniteit heeft met de bedrijfsprocessen en inzicht heeft in de bedrijfsactiviteiten van partijen, zodat hij desgewenst zelfs een actievere rol op zich kan nemen dan alleen maar als faciliterend mediator op te treden; de “evaluatieve mediation” wordt, zo blijkt ook uit onderzoek, in het bedrijfsleven op prijs gesteld; de mediator denkt mee en helpt zo om tot een goed eindresultaat te komen. Daarbij moet duidelijk blijven dat het eindresultaat door partijen wordt overeengekomen, zonder aansprakelijkheid daarvoor van de mediator.

Een mediator is dus geen goeroe, geen psychiater, geen meditatie-deskundige die mensen aan het huilen brengt. Een mediator helpt mensen om hun eigen beslissingen en keuzes goed te onderkennen, op een rijtje te zetten, bespreekbaar te maken en hen te leiden naar de voor hen (en door hen zelf te bepalen!) beste oplossing, waarin alle belangen, zowel de gedeelde als de eenzijdige, zoveel mogelijk worden gewaarborgd. Dat is een waardevol proces en mediation brengt daarmee wat meer vrede op aarde.

Mediation staat daarom ook, steeds meer, op een gerechtvaardigde plaats naast de formele rechtsgang, waar de keuze voor een oplossing door partijen uit handen wordt gegeven aan de rechter, wat in sommige gevallen zeker de betere keuze kan zijn om een conflict te beëindigen, maar in het verleden ook vaak de enige keuze leek omdat mediation niet in beeld was. De rechter beslist op basis van de wet, niet primair op basis van de belangen van beide partijen. In mediation staan die belangen juist voorop.

Groei-potentieel
In de zakelijke markt is nog voldoende ruimte voor groei van het gebruik van mediation, dat tot nu toe vooral (circa 70%) wordt ingezet bij echtscheidingen en bij arbeidszaken (zoals langdurige ziekte, reïntegratie of ontslag). Er zijn vele voorbeelden in de zakelijke markt die voor mediation in aanmerking komen, zoals bijvoorbeeld verschil van inzicht tussen aandeelhouders over de koers van het bedrijf, incompatibilité d’humeur tussen RvB en RvC , andere visies tussen de DGA en zijn kinderen die het familiebedrijf straks moeten voortzetten, onbetaalde rekeningen omdat de afnemer de geleverde spullen niet acceptabel vindt ook al heeft hij gekregen wat hij had besteld, de uitvoering van een contractueel overeengekomen bouwwerk is niet naar behoren, etc. etc.

In 2018 was hiervan een mooi voorbeeld ABN AMRO, waar eerst de voorzitter van de RvC uit haar functie werd ontheven, en waar kort daarna een aantal directeuren een anonieme brief schreef met klachten over het management. In beide conflicten werd geen mediation ingezet – en lag de onmin breed uitgemeten op straat.

Minimale inzet
Wat mediation wel vereist is inzet van tijd voor de gezamenlijke gesprekken en dat kan soms een hobbel zijn, want “een ondernemer heeft altijd al tijd te kort” – maar daar staat tegenover dat ook een rechtsgang betrokkenheid vereist en dus een investering in tijd, want met de dure ingehuurde advocaat zal ook vaak overlegd moeten worden. De tijd die aan mediation wordt besteed lijkt echter waardevoller, omdat het doel van mediation is om tot een door alle partijen gedragen oplossing te komen, met behoud van de relatie.

Dus mocht zich een situatie voordoen waar u zich bepaald niet prettig bij voelt en als dan de boosheid daarover af en toe de gedachte voedt dat dit maar eens voor eens en altijd moet worden rechtgezet door een rechter? Dan is mediation waarschijnlijk “the best way forward”.

U kunt in ieder geval eens een mediator bellen om daarover van gedachten te wisselen.

Samen op zoek naar de beste oplossing voor uw conflict.

mediation

Goede voornemens: MKB en mediation

Zo, de eerste volle werkweek van 2019 zit we weer bijna op. Onze persoonlijke professionele goede voornemens deelden we al in een vlog, maar we hebben ook een mooie belofte aan het MKB als kantoor Mediation Amsterdam.

Wij willen bijdragen aan méér bekendheid over mediation onder MKB-ondernemers. In de hoop dat dat uiteindelijk ook bijdraagt aan méér oplossingen voor ondernemers. MKB’rs zijn ondernemers die met hart en ziel geloven in hun bedrijf en product, risico’s nemen en vaak dag en nacht werken voor de zaak. En onderweg tegen gedoe aan kunnen lopen.

Misverstanden met zakelijk partners of in een samenwerkingsverband van ZZP’rs, met aandeelhouders, investeerders, klanten of afnemers: conflicten ontstaan vaak met iets kleins maar kunnen massieve gevolgen hebben.

En wij denken dat mediation juist voor MKB’rs een goed middel kan zijn. Snel, effectief, met behoud van relatie en reputatie werken aan pragmatische oplossingen waar iedereen mee verder kan.

Onze belofte voor 2019: meer ondernemers bijstaan. En daarom zijn wij. Eline van Tijn, Roderic van Voorst tot Voorst en Tabitha van den Berg voortaan elke maandagavond van 19.00-21.00 en op afspraak bereikbaar voor een gratis telefonisch conflict-consult.

Behoefte aan zo’n vrijblijvende telefonische sparsessie? Bel 020 685 3330 of mail naar info@mediationamsterdam.nl en wij nemen contact met u op.

Klokkenluiders versus dialoog

Deze week kwam ABN AMRO in het nieuws omdat het binnen de organisatie rommelt. Een aantal managers heeft medio september een anonieme brandbrief geschreven over in hun ogen falend leiderschap en gebrek aan dialoog over de koers van de bank. De directie “herkent zich niet” in de verwijten. Ze onderzoekt of zij de briefschrijvers, die zij verwijt de huisregels te overtreden, mogelijk zelfs aan kan pakken wegens smaad of kwade trouw.

Als beursgenoteerd bedrijf is het altijd bijzonder onaangenaam om op deze wijze in het nieuws te komen.  Ook de brievenschrijvers lopen risico: klokkenluiders staan vaak aan het einde van de rit buiten de organisatie. Met het stempel ‘nestbevuiler’ als afscheidscadeau. Terwijl oorspronkelijke kritiek op de bedrijfsvoering en/of het management vaak ontstaat vanuit grote betrokkenheid.

Wie er gelijk heeft is moeilijk te zeggen. Wat wel helder is: de interne organisatie staat onder hoogspanning en de buitenwacht smult mee.

Kan dit ook anders, vroeg ik me – als gewezen bankier – af? Hoe kom je tot een cultuur waar binnenshuis ruimte is om te praten over zaken waarvan beide zijden het over de bespreekbaarheid blijkbaar niet eens zijn?

De Apenrots
In grote organisaties heerst tot op zekere hoogte een “apenrots”-mentaliteit. Dit is geen kritiek: die mentaliteit is nodig om de organisatie te structureren. Om leiding te geven en successen te boeken. Ego’s, overtuigingen, risico’s durven nemen, een competitieve instelling: allemaal nuttig en nodig voor een winnende positie van de organisatie in een commerciële sector. Maar er kleven ook risico’s aan deze eigenschappen.

Hiërarchie en organisatiestructuur
Grote organisaties hebben een complexe besluitvormingsstructuur. De raad van bestuur bestaat uit meerdere leden, met ieder hun eigen verantwoordelijkheden, met daaronder meestal nog een flink aantal lagen aan senior- en middenmanagement.

Botsende meningen en verschillen van inzicht zijn normaal (en ook nodig als vorm van checks and balances). Een hiërarchische structuur zorgt, mits deze breed wordt aanvaard, uiteindelijk voor eenduidige, algemeen gedragen beslissingen en beleid.

Het gaat mis als dat respect voor de hiërarchie (zowel van beneden naar boven als boven naar beneden!) beschadigd is geraakt. Als de ego’s een eigen strijd voeren ten koste van de organisatiebelangen.

Een aantal suggesties

Elke (grote en minder grote) onderneming kan een interne richtlijn opstellen en bij (tekenen van) gebrek aan open communicatie c.q. gebrek aan gehoord voelen/klachten een aantal stappen doorlopen waarmee het risico op ‘muiterij’ verkleind wordt.

• Stap 1: een interne of externe vertrouwenspersoon benoemen die kan signaleren dat er iets aan de hand is en partijen kan bewegen om samen het gesprek aan te gaan, dan wel gevraagd of ongevraagd advies uit kan brengen aan de directie.

• Stap 2: een externe mediator inschakelen om in een veilige, vertrouwelijke setting met stevige gespreksstructuur partijen weer op één lijn te krijgen.
Belangrijke kanttekening: Mediation dient door betrokken partijen vrijwillig aangegaan te worden, dus dat vereist bereidheid van allen om mediation in te gaan. Kijkend naar de casus ABN AMRO zou je kunnen beargumenteren dat er gedeelde belangen zijn, zoals het voorkómen van (1) negatieve publiciteit voor de organisatie als geheel en (2) verharding van de standpunten en verdere verslechtering van de onderlinge relaties, die een oplossing juist niet dichterbij brengen.

• Stap 3: Mocht een mediation niet eindigen in een door beide partijen gedragen oplossing, dan zou kunnen worden gekozen voor een vorm van arbitrage om de klacht te onderzoeken en tot een gemotiveerd oordeel te komen.

Er zijn inmiddels meerdere gevallen van succesvolle mediation bekend op het niveau van grote ondernemingen, overheden, nationale en internationale partijen. Daarnaast zijn er nog vele successen die niet publiekelijk bekend zijn gemaakt.

Komend uit de bancaire wereld en inmiddels actief als zakelijk mediator weet ik dat, afgezien van onbekendheid met deze vorm van conflictoplossing, er nog vooroordelen zijn over de (meer)waarde van mediation.

Mediation is echter niet alleen maar iets voor ruziënde buren en scheidende ouderparen. Het is zeker ook geen zweverige therapie of geitenharen wollen sokken gedoe. Mediation is een volwaardige vorm van “Alternative Dispute Resolution”, een internationaal erkende wijze van geschillenoplossing, die ook in Nederland al ruim 25 jaar in ontwikkeling is.

Of het nu mijn oude collega’s bij ABN AMRO betreft, of een andere organisatie met intern gerommel: schakel tijdig hulp in. Kies voor (een) professionele, gecertificeerde MfN- registermediator(s) en voorkom escalatie en een beschadigde reputatie.

Creatie en conflict: een krachtige combinatie

De meest geniale kunstenaars uit de geschiedenis waren naar verluid een ramp voor hun omgeving. Alles moest wijken voor het perfecte geluid, het mooiste schilderij of die prachtige kathedraal. Krachtige conflicten waren gedurende het creëren eerder regel dan uitzondering. Ook anno nu blijkt het creatieve maakproces soms lastig te combineren met meer mondaine zaken als administratie, werkoverleg of communicatie.

De flow
In een creatieve flow lijken alle andere kwesties bijzaak. Maar: voor brood op de plank, een tevreden opdrachtgever en de samenwerking gezond, blijken dat soort triviale zaken tamelijk belangrijk. Zorg je niet voor heldere afspraken dan zijn problemen bijna onvermijdelijk. Overigens zijn dit soort problemen niet uniek voor creatieve ondernemers. Ook de meeste bakkers bakken liever brood dan dat ze zich bezighouden met de boekhouding of website.

Hoe zorg je dat jouw kunstenaarscollectief, reclame- of architectenbureau niet vastloopt op zakelijk gedoe?

Eigen bedrijf
Eline van Tijn: “Als manager en eigenaar van een succesvol muziekproductiebedrijf heb ik de afgelopen 25 jaar vele ‘kwesties’ voorbij zien komen en helpen oplossen. En zeker ook beginnersfouten gemaakt. Zo stond ik in het begin van mijn carrière eens enorm op mijn strepen. We hadden de klant gewaarschuwd dat wat hij wilde niet goed zou uitpakken. Hij bleef bij zijn oorspronkelijke idee. Toen de productie uiteindelijk geen succes bleek wilde hij niet betalen! Wij hielden onze poot stijf. Afspraak is afspraak. De klant kon uiteindelijk niet anders dan betalen. Ha! Wij wonnen! Alleen zagen we hem nooit meer terug…..”

Kon dat ook anders?
Eline: “Met de kennis van achteraf hadden wij beter moeten doorvragen bij aanvang van het project. Wat bezielde die klant nou eigenlijk? Waar was hij naar op zoek? Kennelijk toch iets anders dan wij gingen maken. Toen hij niet tevreden bleek, hadden we ook kunnen zeggen: “Hey, we begrijpen dat je nu een probleem hebt. Hoe kunnen we helpen om het op te lossen?” Door het werk deels over te doen hadden we voor dat project minder verdiend, maar hadden we de relatie waarschijnlijk voor de lange termijn kunnen behouden.”

Hoe voorkom zélf je gedoe?
Wat kun je doen om voorafgaand en gedurende een samenwerking problemen voorkomen?

Tip 1: Investeer tijd in goede communicatie. Vraag een opdrachtgever om concrete voorbeelden te geven. Wat vindt hij mooi? Wat heeft hij voor ogen en wat verwacht hij van jou?  Vraag dan ook dóór zodat je goed beeld krijgt voor je aan het werk gaat.

Tip 2: Houdt contact over hoe je vordert. Pas zo nodig halverwege jouw werk aan; daar ben je creatief genoeg voor.

Tip 3: Durf ook jouw autoriteit als maker te laten zien! Jij bent de expert. Help onzekere opdrachtgevers door ze uitleg te geven waarom jij gelooft dat eindproduct zo helemaal goed is.

Meer tips: VLOG met Eric van Tijn over creatieve samenwerkingen

Onze autoriteit
Eline: “Nu ik mediator ben heb ik de kracht van communicatie nog beter leren kennen en beheersen. Bij Mediation Amsterdam begeleid ik met name zakelijke conflicten. Juist met gedoe tussen (creatieve) ondernemers kan ik goed overweg. Mijn eigen ervaring als ondernemer in de entertainmentbranche helpt daarbij. Dankzij die bagage ben ik ook gevraagd en onlangs benoemd als bemiddelingsdeskundige bij De Geschillencommissie Auteurscontractenrecht.”

Zit je met een dreigend conflict? Probeer eens in de schoenen van de ander te gaan staan en gebruik je creativiteit om het op te lossen.

Lukt het niet om er samen weer uit te komen? Roep onze hulp in. Als ervaren neutrale conflictprofessionals gaan we graag met jullie om tafel. Op zoek naar een oplossing waar jullie allemaal achter staan.