culturele diversiteit in mediation

Blik op mediation vanuit verschillende culturen

Tussen september 2022 en december 2022 liep Ayten Kirdemir, een zeer ervaren schuldhulpverlener, een aantal dagen mee op ons kantoor als onderdeel van haar mediationopleiding naast haar reguliere werk. Zij deed in eigen tijd ook een onderzoek naar hoe er vanuit verschillende herkomstculturen in de stad Amsterdam gekeken wordt naar het inzetten van mediation en oplossen van conflicten. Zij schreef naar aanleiding van de gesprekken die ze voerde en ingevulde vragenlijsten de volgende analyse.

Inleiding

Ayten Kirdemir: ‘Tegenwoordig is mediation een goede manier om conflicten op te lossen zonder gebruik te hoeven maken van een rechter. In veel culturen gaan mensen direct naar een advocaat om hun problemen op te lossen, maar ook een imam, een familie oudste of een pastoor kan benaderd worden voor bemiddeling. Ook in Nederland zijn er mensen die op deze manier een beroep doen op conflictbemiddeling. Het doel van mijn onderzoek was: In hoeverre weten mensen met een migratieachtergrond de weg naar mediation te vinden? Zoeken ze zelf mediation op of worden ze doorverwezen?

Methode en resultaten

De afgelopen weken heb ik enkele mensen een vragenlijst laten invullen, allen met verschillende culturele achtergronden: Javaans, Surinaams, Nederlands, Indisch, Turks, Surinaams en Australisch.

Alle ondervraagden zijn wel bekend met mediation als instrument. Hetzij via familie of vrienden die zelf werken in dit veld of familie of vrienden die een mediationtraject hebben doorlopen. Zelf hebben de meeste ondervraagden geen mediationtraject doorlopen.

Eén ondervraagde die wel een mediationtraject heeft doorlopen, heeft dat als goed ervaren en geeft volgende onderbouwing: “de mediator heeft ons laten inzien dat iedereen in de familie een andere maar gelijkwaardige rol heeft en een ander boek kan hebben gelezen (jeugd anders hebben ervaren). Hierdoor is iedereen elkaars gedrag beter gaan begrijpen en is het duidelijk geworden dat iedereen op een andere manier benaderd wil worden en zijn hierover afspraken gemaakt.”

Interessant is om te zien hoe conflicten nu worden opgelost;

– Direct in gesprek te gaan of met hulp van vrienden

– Door in gesprek te gaan met de juiste personen die een vertrouwelijke functie hebben en respect hebben voor elke culturele achtergrond

– Door ruziemaken en het daarna laten. Dus even ei kwijt en door!

– Gesprekken voeren

Enkele van de ondervraagden zou in de toekomst wel gebruik willen maken van mediation, maar alleen bij een scheiding. Bij degene die nee als antwoord gaven, was de beredenering; meer kennis vergaren over goede hulp passend bij het probleem of zelf blijven oplossen.

Tot slot is het interessant om te weten hoe conflicten opgelost worden in het land van herkomst. Er is een gelijke verdeling van ‘in gesprek gaan’ en ‘het laten rusten’ en ‘elkaar ontwijken’. Dit heeft uiteraard ook mede te maken met de perso(nen)on zelf. Als er mediation toegepast moet worden dan zal dit met tussenkomst zijn van bijvoorbeeld een geestelijk leider, zoals een imam of familieoudste.

Conclusie

Uit dit kleinschalige onderzoek is te concluderen dat  de meeste culturen kiezen voor conflicten onderling oplossen, soms met hulp van een informele bemiddelaar. Door het gesprek aan te gaan met een familie of dorpsoudste. Negeren en het conflict doodzwijgen is ook wat veel voorkomt, zeker als het intieme familie zaken zijn. Mediation zoals wij het inmiddels in Nederland kennen is nog best een onbekend begrip en vorm van conflictoplossing.

Vanuit mijn eigen achtergrond weet ik dat in Turkije al wel meer ingezet wordt op mediation. Sinds juni 2012 is in Turkije mediation via de wet vastgelegd en zullen de rechtbanken de komende jaren steeds meer conflicten doorverwijzen naar mediation, is de verwachting. Ondanks dat we in Nederland meer bekendheid hebben met mediation zal het gebruik hiervan binnen de diverse culturen in Nederland achterblijven. De oudere generatie zal blijven geloven in hun eigen oplosmethode. De jongere generatie, hier opgegroeid zal, is mijn verwachting, meer open staan voor het inzetten van mediation. Voornamelijk op advies van een derde wanneer er bijvoorbeeld een arbeidsconflict is of een echtscheiding.

Om mediation in algemene zin meer toegankelijk te maken en bekendheid te geven, zou dit al op vroege leeftijd op school of thuis besproken kunnen worden. Op deze manier kan sturing worden gegeven aan kinderen over hoe ze de grondslag van mediation in kunnen zetten bij conflicten: een andere kijk op problemen, behoeftes en de mogelijkheden. Door onderlinge communicatie beter inzicht en begrip krijgen voor elkaars standpunten.”

December 2022, Ayten Kirdemir.

Noem mij maar gewoon Jan

Expats op de Nederlandse werkvloer

door Hester van den Dorpel, stagiaire bij Mediation Amsterdam

‘Noem mij maar gewoon Jan’. De Nederlandse manager laat zich liever bij de voornaam aanspreken en zelfs onze minister-president Rutte pakt de fiets naar zijn werk. Managers en werknemers lunchen samen en werken dankzij flexplekken steeds vaker in dezelfde ruimte. Dit kan verwarrend zijn voor een expat die meer hiërarchie gewend is. Steeds meer mensen komen als expat in Nederland werken. Zeker de gemeente Amstelveen is populair, in 2015 is 7,5 procent van de inwoners een expat. In Amsterdam is dat 4 procent. Deze expats komen voornamelijk uit onze buurlanden, maar India, Japan en de Verenigde Staten hebben ook een groot aandeel. Een expat is een persoon die tijdelijk in een land werkt met een andere cultuur dan waar hij oorspronkelijk vandaan komt. Tegen welke (juridische) problemen kunnen expats aanlopen wanneer zij in een arbeidsconflict verwikkeld raken? En kan men deze problemen oplossen of beperken door gebruik te maken van mediation in plaats van een rechterlijke procedure te starten? Met behulp van een enquête, ingevuld door expats met allerlei verschillende nationaliteiten, ben ik dit gaan onderzoeken.

Problemen op de werkvloer

Slechts 12,2 procent van de expats heeft juridische problemen ondervonden. Deze problemen werden veroorzaakt doordat er tijdens de onderhandelingen over het contract beloftes werden gemaakt die niet nagekomen werden. Een ander gaf aan dat hij teveel is gepusht om het contract te tekenen en er daarna vanaf wilde komen. Een kwart van de respondenten ervaart samenwerkingsproblemen. De helft van de respondenten geeft aan samenwerkingsproblemen met de manager te hebben ervaren, de andere helft heeft dit met een collega gehad. De respondenten noemden verschillende redenen waarom zij deze problemen ervoeren. Het merendeel van de problemen ontstond door de taalbarrière. Andere problemen werden veroorzaakt door verschil in normen en waarden, door verschillende verwachtingen van een contract of een afspraak en door verschillen in gewoontes. Een opvallend groot aantal samenwerkingsproblemen werd, volgens de respondenten, veroorzaakt door verschillende inzichten over hiërarchie. Zoals ik al aangaf is de Nederlandse hiërarchie vlak. Managers laten zich bij de voornaam noemen, werken en lunchen steeds vaker met de werknemers en accepteren eerder feedback van hen. In Nederland is het polderen een gebruikelijke manier om tot een besluit te komen. In een vergadering wordt dan ook van de werknemer verwacht dat hij aan de discussie bijdraagt en mogelijkerwijs met ideeën komt die anders zijn dan hoe de manager erover denkt. Ook op sollicitaties blijkt dat van een sollicitant wordt verwacht dat hij vragen stelt. Nederlandse werkgevers zijn geneigd te denken dat een sollicitant anders geen pit of weinig interesse heeft. Expats die andere vormen van hiërarchie gewend zijn, zijn zich vaak niet bewust van deze ongeschreven regels.

Eva van Ooijen van KIT Intercultural Professionals heeft een aantal tips voor managers om samenwerkingsproblemen te voorkomen. Ten eerste is het van belang dat managers zich realiseren dat expats vaak alleen naar een land zijn gekomen. Een van de expats gaf aan dat hij tijdens zijn periode in Nederland weinig contact heeft gehad met zijn collega’s. Pas toen hij weer vertrok zeiden ze dat het tijd was voor een afscheidsfeestje. Wees daarom uitnodigend en betrek de expat erbij. Daarnaast is het belangrijk om als team te bespreken wat de verwachtingen over en weer zijn. Ook kan de expat gevraagd worden wat voor vorm van hiërarchie hij gewend is. Op deze manier kan hem uitgelegd worden hoe het in Nederland werkt en kunnen mogelijke conflicten voorkomen worden. Tevens is het voor de expat belangrijk om zich te verdiepen in de nieuwe cultuur. Volgens Eva van Ooijen mislukt expatriëring naar een van een van de buurlanden vaker dan wanneer een Nederlandse werknemer naar Azië gaat. Men denkt dan dat de culturele verschillen dan kleiner zijn en doet mogelijkerwijs minder moeite om zich te verdiepen in de nieuwe cultuur. Opvallend is juist dat België meer hiërarchie op de werkvloer kent dan Nederland. Het werken met expats zorgt niet alleen maar voor problemen. Een van de voordelen van het werken met expats is dat mensen leren om met verschillende culturen om te gaan. Het geeft hen nieuwe inzichten en ideeën. Daarnaast geeft men aan dat contact met buitenlandse bedrijven beter is als er een expat in het Nederlandse bedrijf werkt.

Mediation in het arbeidsgeschillen

Indien expats in juridische of samenwerkingsconflicten geraakt zijn is het verstandig om gebruik te maken van mediation. Wat is mediation precies? Er zijn verschillende manieren om mediation te beschrijven. Het Handboek Mediation omschrijft mediation als: ‘Een vorm van bemiddeling in conflicten, waarbij een neutrale bemiddelingsdeskundige, de mediator, de communicatie en onderhandelingen tussen partijen begeleidt om vanuit hun werkelijke belangen tot een gezamenlijk gedragen en voor ieder van hen optimale besluitvorming te komen.’ 

Men gebruikt mediation veel voor familierechtelijke geschillen maar ook het gebruik van mediation in arbeidsgeschillen neemt steeds meer toe. Mediation is een vorm van geschilbeslechting en vormt hierbij een alternatief voor de gang naar de rechter. 63,4 procent van de respondenten gaf aan dat ze bekend waren met mediation en gelukkig is zelfs 85,4 procent van de respondenten voorstander van het gebruik van mediation in arbeidsgeschillen. Ik heb hen gevraagd waarom zij wel of juist niet menen dat mediation een goed middel is om arbeidsgeschillen op te lossen. Als een van de redenen gaven zijn aan dat mediation kan bijdragen aan de-escalatie van het conflict doordat er wordt gekeken naar achterliggende belangen. Op deze manier kunnen partijen uitspreken wat voor hen belangrijk is. Als men kijkt naar belangen in plaats van standpunten is de kans groter dat ze er samen uitkomen. Het voordeel van mediation is dat men zelf met oplossingen komt. Wat maakt een mediator een goede mediator? De respondenten gaven aan dat ze het liefste een mediator hebben die betrouwbaar en onpartijdig is, goed luistert, kalm blijft en vooral niet oordeelt.

Mediation op de Vrije Universiteit

Studenten van de Vrije Universiteit Amsterdam kunnen de afstudeerrichting Conflicthantering, rechtspraak en mediation volgen. Dit is uniek in Nederland. Onderdeel van deze afstudeerrichting is het vak mediation. Ook privaatrechtelijke masterstudenten kunnen dit vak volgen. Op 1 april 2017 is Dick Allewijn benoemd tot bijzonder hoogleraar Mediation aan de Faculteit der Rechtsgeleerdheid. De Vrije Universiteit heeft de eerste bijzonder hoogleraar Mediation van Nederland.

Geschreven door VU studente Hester van den Dorpel, stagiaire bij Mediation Amsterdam van 1 maart – 1 juni 2017. Kijk ook haar vlog over haar onderzoeksresultaten!

Weer eens wat anders – mediation in Georgië

Deze week geen blog maar een vlog. Vanuit Georgië. Wij zijn niet alleen actief als ambassadeurs en trainers voor mediation in Nederland, maar dragen ook jonge ambitieuze professionals over de grens een warm hart toe. Tabitha is deze week in Tbilisi, Georgië om daar jonge masterstudenten van de rechtenfaculteit van de International Black Sea University (IBSU) kennis te laten maken met mediationvaardigheden.

Kijk hier het vlog

Diversiteit als probleem?

Als inwoner van Nederland, conflict-professional en bewoner en buurtbemiddelaar in Amsterdam Noord, maak ik me zorgen over (schijnbaar) toenemende tegenstellingen. Tussen rijk en arm, stad en dorp en vooral ook allochtoon en autochtoon.

Ik heb het makkelijk. Ik ben blank, blond en heb blauwe ogen. Daarbij: hoogopgeleid, heteroseksueel en geen fysieke beperkingen. Iedereen groet mij. Niemand denkt dat ik het op zijn of haar portemonnee voorzien heb of verdenkt me van radicaal religieus gedachtegoed.

Waar ik ook kom, ik krijg op basis van toevalligheden – mijn afkomst en genen – het voordeel van de twijfel. Mijn vriendenkring is divers. Ik heb gewerkt in internationale organisaties, ben actief op de school en heb veel gereisd en gewerkt in het buitenland. So far so good?

Maatschappelijke onrust
Het acht uur journaal brengt radicaal geweld steeds dichterbij. 76 Amsterdamse kinderen gaan op dit moment niet naar school omdat ouders bang zijn voor het label ‘terrorist’/verrader naar aanleiding van de couppoging in Turkije. Buurten demonstreren soms met fysiek geweld tegen de komst van asielzoekers. En de PVV staat in de peilingen op forse winst. Toevallig ben ik getrouwd met iemand die geen De Vries of De Jong heet. Onze kinderen, geboren en getogen in Nederland, hebben dus ook een exotische achternaam. En dat maakt het thema omgaan met diversiteit voor mij ook persoonlijk.

Relativering
99% van Nederland vooral bezig met de dagelijkse sleur van werken, opvoeden en opruimen. En “wat zullen we vanavond eten?” Ik ook. Waait deze gure wind vol angst en onvrede over of moeten we aan de slag?

Diversiteit de oorzaak van gedoe?
Ook in mediation tref ik regelmatig mensen met verschillende culturele wortels. Die van elkaar denken dat de waarschijnlijke oorzaak van hun moeizame onderlinge samenwerking is. De een gooit bijvoorbeeld alles op tafel terwijl de ander gewend is om geen emoties te tonen in een hiërarchische/zakelijke relatie. Toch is de focus op de verschillen niet altijd terecht. Onder de oppervlakte wil vrijwel iedereen gezien en erkend worden. Intenties zijn zelden verkeerd geweest, alleen de manier van uiten werkte onbegrip en frustraties in de hand.

Hoe zit het nou echt?
Als mediator wil ik beter begrijpen of en zo ja waar culturele verschillen – of eigenlijk percepties van ‘wij zijn anders’ – ons belemmeren in het sociale verkeer.

Ik kijk dan ook ontzettend uit naar de tweedaagse training over diversiteit en intercultureel handelen die senior trainer Annemarie Stout komt geven op 13 oktober en 4 november op het kantoor van Mediation Amsterdam. Ben jij mediator, HR professional of trainer en werk je of wil je werken in internationale/cultureel diverse context? Schuif aan! Stuur voor meer informatie over inhoud en kosten een vrijblijvende mail aan tabitha@mediationamsterdam.nl

Een koekje van eigen deeg

Een openhartig blog dit keer. Afgelopen zomer was mijn schoonvader op bezoek. Een lieve man van rond de zestig uit Georgië. Georgië is een land met traditionele man/vrouw verhoudingen. Dus toen zijn eigen kinderen jong waren heeft hij zeker geen luiers hoeven verschonen.

Billen afvegen
Mijn drie kinderen zijn dol op opa, en zetten hem voor allerhande klusjes in. Genietend van de aandacht van een liefdevolle volwassene, zetten ze hem in om broodjes te smeren en sokken aan te trekken. Na een dag of twee hoorde ik mijn kleuter roepen. Keihard kwam vanuit het kleinste kamertje: “ík heb gepoehoept!” [nb: billen afvegen kan ze uiteraard prima zelf]

Schoondochterstress
Ik werkte die dag thuis en hoorde het allemaal gebeuren. Wat doe je dan als respectvolle schoondochter? Ik voelde me enorm ongemakkelijk en reageerde geïrriteerd naar mijn man. Kon hij niet wat harder lopen om te voorkomen dat zijn vader allerlei gênante klussen kreeg toebedeeld door onze pientere kleuter?

Jij was toch de mediator?
Mijn man gaf mij een verdiend koekje van eigen deeg. ‘Jij bent toch de mediator? Waarom vraag je dan niet of hij het vervelend vindt om voor de kinderen te zorgen?’ Tja… daar viel ik door de mand. Altijd Navragen Niet Aannemen (ANNA) luidt het ezelsbruggetje dat ik tijdens een training conflictvaardigheden meegeef. Ik ging er vanwege de gender-rolverdeling in Georgië onmiddellijk vanuit dat mijn schoonvader de zorg voor kinderen als een ongemakkelijke last zou ervaren. Dat bleek niet zo te zijn. Mijn man en schoonvader hadden het erover gehad, en opa vond het heerlijk om de kinderen van zo dichtbij te mogen meemaken. Inclusief de zorgtaken.

Cultuurverschillen & perceptie
Zo is het vaak met cultuurverschillen. Vanuit de zorg voor de ander, vul je zaken in. Of vanuit irritatie link je het een met het ander. De truc is om kritisch bij jezelf na te gaan welke overtuigingen jij meeneemt in de interactie met de ander. En open te staan voor de werkelijke behoeftes en ideeën van de ander.

Bijscholing
Ik kan nog wel wat bijleren ondanks al mijn jaren in internationale organisaties en multiculturele huwelijk. Ik kijk uit naar de tweedaagse cursus die Annemarie Stout binnenkort komt geven. “Interculturele vaardigheden voor professionals”, dit najaar bij ons op kantoor. Ook interesse? Stuur een mailtje naar info@mediationamsterdam.nl