HET (ON)ZICHTBARE CONFLICT IN FAMILIEBEDRIJVEN

Verrassend onderzoek door VU-master-studenten.

In de maand juni stelden we een groep VU-master-studenten organisatiewetenschappen een vraag: hoe kunnen we familiebedrijven  bijstaan in conflictsituaties? Die vraag stellen deden we trouwens niet alleen maar samen; Matthijs Bierman, zakelijk mediator en tot 1 oktober daarnaast ook  directeur van de Triodosbank deed mee. Het advies dat we kregen was verrassend en onverwacht. Niet voor het eerst ondervonden we weer hoeveel energie en inspiratie wij terugkrijgen als we bereid zijn onze kennis, ervaring en netwerken te delen met jonge professionals. 

Onverwacht kritisch

Eline van Tijn: “Het advies vorige week luidde kortweg: doe het niet! …èh wat? Tsja, volgens onze jonge adviseurs heeft mediation weinig kans van slagen bij conflicten in familiebedrijven. Dus kwamen ze met een ander voorstel. Als zakelijk mediator zijn wij namelijk bij uitstek geschikt om bedrijfsfamilies te begeleiden bij het opstellen van hun familiestatuut. Wat een goed idee; daar gaan wij graag mee aan de slag!”

Adviesrapport

Het adviesrapport geeft weer hoe conflict bij familiebedrijven werkt en welke rol daarbij voor Mediation Amsterdam is weggelegd. Het kwam tot stand op basis van praktijk- en literatuuronderzoek; input van het Landelijk Expertisecentrum Familiebedrijven, diverse diepte-interviews met ondernemers en opvolgers in familiebedrijven en de ervaringen van ons kantoor.

Complexiteit en Glasl

Conflicten in familiebedrijven zijn vaak complexer zijn dan bij andere bedrijven. Conflicten blijven vaak (on)bewust lang onbesproken waardoor escalatie op enige moment onvermijdelijk wordt. Door de combinatie van deze sluimerende conflicten, de vaak lange familie-voorgeschiedenis en complexiteit van de verhoudingen en belangen, escaleren conflicten bij familiebedrijven veelal met explosieve snelheid. Om in de termen van de escalatieladder van Glasl te spreken, fase 2, (trap 4 t/m 6) wordt eigenlijk overgeslagen.

Vechten en verliezen

Op het moment dat het conflict escaleert, belandt de familie direct in de vechtfase waarin alle belangen wegvallen en het nemen van juridische stappen de enige oplossing is. Het moment van escalatie kan niet altijd voorspeld worden en kan zelfs voor de betrokken familieleden onverwachts komen. Op basis van die observaties  lijkt er voor de zakelijk mediator weinig tijd en ruimte om gedurende het conflictproces ingeschakeld te worden. Dat komt overeen met onze eigen ervaring in de praktijk de afgelopen jaren. Familiebedrijven schakelen (te) laat een mediator in, vaak pas nadat er al juridische stappen zijn genomen en dan op doorverwijzing van de Rechtbank.

Geen tijd om hulp te vragen

Onze jonge onderzoekers constateerden dat het familiale ondernemers vaak niet (meer) lukt om tussendoor hulp te vragen om een conflict te de-escaleren, maar dat er wèl in een veel eerder stadium  winst te halen is, namelijk bij het opstellen van een familiestatuut. Wordt dat familiestatuut (mede) met behulp van een mediator opgesteld, dan kan daarin ook conflict-management worden meegenomen. In een statuut worden regels en afspraken vastgelegd over hoe de familie met het bedrijf wil omgaan. Het draait daarbij om het zoveel mogelijk in balans brengen van familie- en bedrijfsbelangen.

Drie voordelen van het familiestatuut

In hun advies noemen de studenten de volgende voordelen van het opstellen van een familiestatuut

– Voordat een conflict ontstaat zullen familieleden al moeten nadenken over kwesties die conflictgevoelig zijn, zoals overname, zeggenschap of de verdeling van aandelen na een overlijden

– Deze gevoelige kwesties brengen (latente) irritaties veel eerder aan het licht; onder begeleiding van een gespecialiseerde mediator kan men constructieve gesprekken voeren die leiden naar een solide basis onder een toekomstbestendig bedrijf;

– Tenslotte staat in het familiestatuut een paragraaf over conflicthantering waarin concreet wordt gemaakt hoe men een eventueel conflict wil oplossen en welke partijen hiervoor worden ingeschakeld.

Door als familiebedrijf een familiestatuut op te stellen kan men tijdig reflecteren op conflicthantering. Het is een uitstekende manier om het gesprek tussen familieleden op gang te krijgen, belangen en opvattingen op tafel te krijgen en goede afspraken te maken

Ons kantoor krijgt dus het advies om eerder bewustwording te creëren over de aanpak van conflicten bij familiebedrijven. Er is bij het voorkomen van conflicten in familiebedrijven een preventieve rol weggelegd voor Mediation Amsterdam. En dat advies nemen wij graag dankbaar over!

Hieronder het pakkende adviesfilmpje dat we ontvingen naast een gedegen adviesrapport.

Dit artikel is gebaseerd op het mooie advies van VU-master-studenten: Maaike de Lange, Anna Klas, Shanna Ros, Rosemarie Steenbeek, Cyrma Tawjoeram; onze grote dank voor hun geweldige snelle service.