Vorige week leverde ik een bescheiden bijdrage aan een medewerkersdag voor de maatschappelijke opvang van het Leger des Heils. Mensen die dag en nacht, met hart en ziel, en soms onder dreiging van geweld klaar staan voor de meest kwetsbare Amsterdammers.

In mijn presentatie deelde ik wat praktische inzichten over conflictdynamiek, conflictstijlen en hoe je jezelf meeneemt in elk gesprek dat je voert. Ken je je eigen voorkeuren in conflict, dan kun je ze ook beter managen in de relatie met de ander was de strekking. Hopelijk nuttig, maar zéker niet het hoogtepunt van de middag.

Street stories
Drie ervaringsdeskundigen stonden die middag op het podium. Het (nu volwassen) kind van een ‘verwarde’ persoon. De zus van een zwervend familielid. En de man die na 3 decennia zware heroïne-verslaving nu toch zijn vijfde jaar ‘clean’ in gaat. Die getuigenissen van ‘de straat’ hakten erin. Indrukwekkende verhalen over liefde, loyaliteit maar ook pijn, verraad en moeizame relaties met familie en instanties.

Tips van ervaringsdeskundigen
Een paar van hun lessen en advies deel ik graag  – geanonimiseerd – hier.

1. Blijven kloppen. De man die tegen alle hoop en verwachtingen in toch wist af te kicken vertelde hoe een ervaringsdeskundige acht maanden lang elke maandag weer op zijn deur klopte. Steeds weer dezelfde uitnodiging. “Ga je mee naar de zelfhulpgroep vandaag?” Maandenlang dacht hij ‘rot toch op, zoek het uit’. En de 35’e week dacht ie, ‘ik ga maar een keer mee, dan ben ik van dat gezeur af’. Lang verhaal in het kort: dat bleek de eerste kleine stap in een (lang en moeilijk) proces van herstel.

Worstel jij of iemand die je lief hebt met een probleem dat niet op te lossen lijkt: blijf kloppen. Oefen geen druk uit, ga niet jagen, maar blijf vriendelijk uitnodigen tot verandering. Ooit gaat de deur misschien weer op een kier en blijkt er toch nog iets mogelijk. Wonderbaarlijk en waar.

2. Stel grenzen maar laat niet los. De zus van een familielid in de maatschappelijk opvang vertelde hoe zij als broers en zussen overeind blijven onder de gedeelde zorg voor hun broer die al van jongs af aan worstelt met het leven en daarin verkeerde keuzes heeft gemaakt. De familie spreekt steeds naar hem uit: als we kunnen helpen, helpen we je. Je bent en blijft één van ons, maar dit zijn de grenzen. Die grenzen blijven ze als gezin steeds duidelijk herhalen. Een mooie tip voor iedereen die te maken heeft met een geliefde die keuzes maakt die niet goed voor hem/haar zijn!
3. Voor de professioneels (vanuit de familie): wees proactief in de communicatie met de achterban (voor zover mogelijk met de privacy-wetgeving). Deel kennis en ervaring over de ‘cliënt’ zodat je samen zorgt voor de meest optimale context. Een vader/moeder/broer of zus heeft misschien rituelen ontwikkeld die helpen bij een meltdown. Of kan iemand helpen voorbereiden op een onderzoek.

Deel de kennis die je hebt: zo voorkom je klachten, wordt je niet tegen elkaar uitgespeeld en sluiten behandeling en steun van de familie op elkaar aan.

4. Van de volwassen zoon van een verwarde ouder kregen wij mee: een familierelatie – zeker die van ouder-kind – kan zowel trigger als motivator zijn. Voor verder wegzakken in bijv. verslaving: “nu de relatie met mijn kind stuk is, maakt het toch allemaal niet meer uit”. Maar ook voor voorzichtig herstel: “Voor mijn kind ga ik toch een stap zetten, laat ik me opnemen, wil ik knokken voor herstel.” Durf te vragen naar welke (familie)relaties er (nog) zijn en wees je bewust van wat die relaties kunnen betekenen voor het herstel.

In mediation zien wij vaak dat de wens om voor partner en kinderen een einde te maken aan een conflict maakt dat er toch beweging komt in een vastgelopen conflict. De andere strijdende partij gun je geen rust, maar de prijs die het thuisfront betaald voor de boosheid en onzekerheid is wel een sleutel tot een compromis.

Niets voor lief nemen
Het was een indrukwekkende, leerzame middag. Ik neem mee dat ik mijn geliefden, het dak boven mijn hoofd, (mentale) gezondheid, en zakelijke succes niet voor lief moet nemen. En ging die avond naar huis met zo ongelofelijk veel respect voor de mensen en familieleden die met zoveel energie, liefde en strijdbaarheid staan voor goede zorg aan kwetsbare Amsterdammers.

Van onverbonden naar werken aan verbinding. Iedereen heeft een plek (nodig) in deze stad.