Psycholoog-mediator Mark Spaargaren duikt in deze serie in de wereld van de psychologie aan de mediationtafel. Hij maakt kennis met een tafelgast die altijd aanwezig is. Soms zichtbaar, meestal onzichtbaar. Deze keer: De dramadriehoek.

De dramadriehoek

De dramadriehoek is door Stephen Karpman ontwikkeld als visuele weergave van een veelvoorkomend communicatiepatroon tussen mensen: de aanklager, het slachtoffer en de redder. Deze drie rollen vullen elkaar aan en houden elkaar gevangen in een patroon waarvan de betreffende personen zich vaak niet bewust zijn. Ondertussen vermijden zij adequaat en volwassen gedrag.

Het slachtoffer stelt zich machteloos en afhankelijk op, gelooft niet in eigen kracht en weigert verantwoordelijkheid te nemen. De aanklager reageert altijd boos, maakt verwijten en voelt zich beter dan de ander. De redder helpt ongevraagd, heeft altijd goede oplossingen en voelt zich vanuit die rol ook verheven boven de anderen.

Het wordt een drama omdat de driehoek niet wordt doorbroken en het werkelijke probleem niet wordt opgelost en eerder verergert.

Hoe uit zich dat bij conflicten?

Mensen die niet uit een conflictsituatie lijken te komen, zitten vaak gevangen in de dramadriehoek. De aanklager erkent geen eigen schuld en maakt alleen verwijten naar de ander. Het slachtoffer neemt ook geen verantwoordelijkheid, maar laat de schouders hangen en klaagt dat alles hem overkomen is en raakt passief. De redder neemt verantwoordelijkheid die zij helemaal niet heeft, en houdt daarmee het conflict ook in stand.

Doordat geen van de ‘spelers’ verantwoordelijkheid neemt voor het eigen handelen, wordt het daadwerkelijke conflict niet opgelost.

Aan de mediationtafel komt dit patroon dan ook veelvuldig voor, waarbij het voor de mediator een grote uitdaging is de reddersrol niet op zich te nemen. Dit zou immers de verantwoordelijkheid bij de partijen weg halen en een échte oplossing verder uit het zicht brengen. Een mediator kan ook in een andere rol verzeild raken, zoals een slachtofferrol als de verwijten juist aan het adres van de mediator worden gemaakt.

Tips

Wat te doen als je deze psychologie aan de mediationtafel tegen komt?

Zoals ook bij andere psychologische principes begint het bij het herkennen van het patroon. Aanklagers zullen woorden gebruiken als “Als jij er niet zou zijn, zou alles beter gaan!” of “Kijk eens wat je veroorzaakt hebt”. Slachtoffers zul je eerder dit soort dingen horen zeggen: “Ik kan er niets aan doen!” of “Ik houd er mee op”.

Om uit de dramadriehoek te kunnen stappen, is het nodig verantwoordelijkheid te nemen voor eigen gedrag. In de drama driehoek is sprake van ongelijkwaardigheid: Ik ben OK, jij bent niet OK; of in het geval van het slachtoffer: Jij bent OK, ik ben niet OK. Om dit patroon te doorbreken moet er sprake zijn van gelijkwaardigheid: Ik ben OK, jij bent OK! In de literatuur wordt ook wel gesproken over de winnaarsdriehoek, met daarin de volgende elementen:

Kwetsbaarheid tonen: jezelf accepteren, echte gevoelens uiten en om hulp vragen.

Behulpzaam zijn, maar niet overnemen: bewaak de autonomie van de ander, erken en stimuleer het zelfoplossend vermogen.

Assertief zijn: niet oordelend, waarbij je je eigen gevoelens en behoeften kent en deze met duidelijke ik-boodschappen kunt communiceren.

Door als mediator bewust te zijn van deze psychologie aan de mediationtafel, beide partijen evenwichtig te blijven bevragen en het ineffectieve communicatiepatroon bespreekbaar te maken, wordt de driehoek doorbroken, de zelfbeschikking van partijen bevorderd en kunnen zij afspraken maken over hoe zij in de toekomst met elkaar om willen gaan.

Voor meer informatie, advies of een afspraak – neem gerust contact op!!