Week van de Rechtspraak

Het is deze week de Week van de Rechtsspraak. Alle rechtbanken in Nederland gooien hun deuren open om te laten zien wat ze doen, en waarom ze dat doen.

Een mooi initiatief om de ‘burger’ – wij allemaal dus – meer te betrekken bij rechtsspraak. Tot en met zondag 11 september allerlei publieksactiviteiten door het hele land, kijk hier voor de agenda

Conflictbeslechting
In de tijd dat ik net rechten studeerde aan de UvA vond ik debatteren en pleitten erg leuk, maar zag ik ook een carrière als rechter wel zitten. Het leek me mooi om de strijd tussen mensen te kunnen beslechten, op basis van redelijke, rationele en vooraf bepaalde normen en waarden. Die wij in onze democratie samen hebben vastgelegd.

Was het maar zo zwart wit! Een kleine twintig jaar later ken ik heel wat rechters en advocaten. Niet alleen is de toepassing van de wet niet altijd eenvoudig, ook vindt iedereen iets van de strafmaat.

“Oorlog”
Ingewikkelder nog, is dat conflicten vaak niet echt gaan om een juridisch misverstand. Ruzie heeft te maken met elkaar het licht in de ogen niet meer kunnen gunnen.“Jij zal verliezen, want ik heb gelijk.” Flink verharde emoties zorgen voor een strijdbare partijen, met twee afzonderlijke advocaten die zo goed als mogelijk zijn cliënt bijstaan vanuit diens positie.

Twee verliezers
Veel rechters en advocaten worstelen professioneel met die alles of niets mentaliteit. Met lede ogen zien zij dat de tunnelvisie van de betrokken partijen vaak weinig ruimte biedt duurzame oplossingen. Zeker als er dan kinderen, een familiebedrijf, reputaties of een gezamenlijk project in de knel komen, eindigt een rechtszaak wel met duidelijkheid over wie er juridisch gelijk krijgt, maar in de realiteit met twee of meer verliezers.

Is er een alternatief?
Dat kan anders. Veel rechters, en steeds meer advocaten, verwijzen partijen door naar een mediator. Of zijn zelf ook mediator. In mediation wordt onderzocht waar het partijen nou echt om gaat. Gaat het echt om de aandelen? Om hoeveel geld A aan B verschuldigd is? Of zit er wat onder? En zijn er ook gezamenlijke belangen vindbaar die een oplossing waar iedereen achter staat mogelijk maakt?

Redelijkheid terug aan tafel
In het mediationproces blijkt na het uiten en onderzoeken van de eerste pijn en frustratie, dat de redelijkheid weer aan tafel schuift. En dat het voor iedereen veel aangenamer is om er samen uit te komen. Zonder hoge (juridische) kosten, maandenlange strijd en stress bij de rechterlijke procedure en de onzekerheid van in wiens voordeel het vonnis zal vallen.

Tussenstop
Met ongelofelijk veel respect voor mijn collega juristen in de advocatuur en rechterlijke macht pleit ik voor een tussenstop: probeer in conflict eerst of je er toch niet samen uit kunt komen. Zo nodig onder begeleiding van een neutrale derde – de mediator – die jullie helpt om een effectief gesprek te voeren. Lukt dat niet, vraag dan de rechter om een vonnis!